Op 31 mei 2022 hebben de brancheorganisaties in bouw, projectontwikkeling, toelevering en advies in een intentieverklaring vastgelegd hoe men van de betrokken partijen verwacht dat zij met elkaar om zullen gaan in relatie tot de gevolgen van bouwkostenstijgingen door het Oekraïne conflict.
De achterliggende drijfveer is dat het maatschappelijk onwenselijk is dat bouwprojecten stil komen te liggen. Van project tot project wordt van de betrokken partijen verwacht dat er maatwerk afspraken worden gemaakt volgens een aantal leidende principes. In de intentieverklaring worden deze als volgt benoemd:
De uitgangspunten voor deze intentieverklaring zijn:
- dat financiële risico’s niet eenzijdig bij één partij in de keten worden neergelegd; noch in zijn geheel bij de consumenten, opdrachtgevers, opdrachtnemers en/of belastingbetalers;
- dat opdrachtgevers- en nemers in goed onderling overleg – ook richting onderaannemers –, rekening houdend met elkaars belangen, tot afspraken zullen komen over hoe met risico’s van prijsstijgingen en leveringsproblemen in aanbestedingen en nieuw te sluiten contracten om te gaan;
- dat partijen in goed onderling overleg tot afspraken komen over hoe te handelen in het geval bestaande contractuele afspraken door de crisis niet (tijdig) kunnen worden nagekomen;
- dat partijen zich in onderling vertrouwen en gezamenlijk in zullen zetten voor het zo goed mogelijk op gang houden van de bouwstromen.
De hele intentieverklaring is te vinden via deze link:
22_315+Intentieverklaring+Bouwen+DEF.pdf
Wat zou dit kunnen betekenen voor nieuwe en bestaande contracten? Een paar (puur speculatieve) gedachten:
- Als een partij niet is aangesloten bij de genoemde brancheorganisaties (zie het kader in de intentieverklaring) is die partij niet gebonden aan deze intentie. Maar het zal bepaald niet makkelijk zijn om in onderhandelingen een andere koers te varen.
- De richtlijnen zijn zodanig algemeen geformuleerd dat bij de concrete uitwerking nog op talloze vlakken aanleiding voor discussie zal zijn, en in het verlengde daarvan dus ook juridische discussies en/of procedures.
- Wij verwachten dat ook rechters deze principes zullen hanteren bij toepassing van juridische concepten als ‘onvoorziene omstandigheden’, ‘kostenverhogende omstandigheden’, ‘overmacht’, ‘redelijkheid en billijkheid’ enzovoort. Het zal vanaf nu dus lastiger zijn om zich op ongenuanceerde contractafspraken te beroepen (ongeacht hoe terecht of weloverwogen die afspraken ooit zijn gemaakt).
- Contracten die al zijn ‘opengebroken’ of waar al op een andere manier rekening is gehouden met de Oekraïne gevolgen, zullen niet zomaar opnieuw onderhandeld kunnen worden. De praktijk heeft de afgelopen maanden al op vele manieren invulling hieraan getracht te geven. Nadere afspraken die (anders dan de leidende principes beogen) toch de pijn geheel bij één van de partijen leggen, zouden wellicht nog ter discussie kunnen worden gesteld.
Ronald Hogewind, 2 juni 2022
